Minh triết của hề — Jan Henderson
Minh triết của hề
Jan Henderson
Võ Tấn Phát dịch
“Bi kịch là câu hỏi. Hài kịch là lời giải đáp.”
— Luke Barber, tiến sĩ triết học
“Tên hề phá vỡ hết mọi quy tắc trừ quy tắc của y.”
— Jan Henderson
Trong suốt cả đời đi tìm ý nghĩa cuộc sống, tôi thấy hề (clown) là ẩn dụ toàn diện, tuyệt vời nhất cho tình cảnh nhân sinh - một tấm gương không khoan nhượng để soi vào nhằm tìm thấy những thoáng hiện của sự thật. Ta nhìn hề và thấy chính mình - hy vọng, ước mơ, sợ hãi, và đức hạnh của ta, khiếm khuyết và hành trình của ta. Hề cho ta thấy bằng cách nào, như một chủng loài riêng biệt, ta vướng vào phiền não - mà không có ý định hoặc mong muốn thế - và làm sao mà ta đôi khi bỗng tình cờ tìm thấy giải pháp tuyệt vời cho phiền não của mình. Hề có con mắt để nhìn, và con tim để thấy.
Diễn hề không phải là thứ chúng ta cần học mà là thứ chúng ta nhận thức được trong bản thân ta. Bất cứ khi nào chúng ta tò mò, đùa giỡn, hoặc sáng tạo, chúng ta đang vào vai hề. Khi ta kinh ngạc hoặc kính sợ, bất ngờ hoặc sửng sốt, chúng ta đang vào vai hề. Bất cứ khi nào ta linh cảm, hành động bốc đồng, hoặc lạc lối - ta đang vào vai hề. Bất cứ khi nào ta cảm xúc mạnh mẽ, ta đang ở vào vai hề. Hề sống ở nơi khóc cười cùng lúc.
Nghệ thuật hề bao gồm nhiều thứ hơn là trò rẻ tiền và đôi giày quá khổ của hề xiếc truyền thống. Nhân vật Tên Ngốc (The Fool) là một thành phần thiết yếu của xã hội loài người - một nguyên mẫu phổ quát được tìm thấy dưới một số hình thức nào đó trong mọi nền văn hóa và mọi thời đại. Hề là một “trẻ con vĩnh cửu“, đứa trẻ vĩnh cửu trong tất cả chúng ta, là kẻ ngây thơ nhìn thấy sự vật như chúng thực sự là vậy, chứ không phải như quy ước xã hội ràng buộc, là kẻ có thể được tin tưởng sẽ bảo ta, bằng giọng nói mạnh mẽ nhất của y, rằng hoàng đế trần truồng như nhộng. Đó là cái phần trong ta chưa bao giờ lớn, sống bằng con tim và trong khoảnh khắc hiện tại, không có quá khứ nào để hối tiếc và không có tương lai nào để sợ hãi - cái phần chỉ muốn vui chơi, hoàn toàn không có trách nhiệm gì - nhưng vẫn sẵn sàng và có khả năng cứu thế giới nếu cần thiết.
Hề coi mọi thứ theo nghĩa đen và theo ý riêng, vặn hỏi mọi thứ dưới ánh mặt trời trừ bản thân mình, vui sướng khoe khoang bề ngoài ngốc nghếch và vẻ ngu ngơ ruột để ngoài da. Với ý định tốt nhất và không nghĩ đến thất bại, hề ngây thơ lao vào nguy hiểm - bị đánh ngã hết lần này đến lần khác - nhưng không bao giờ ngừng đứng dậy và thử lần nữa. Hề là hiện thân của hy vọng trước tuyệt vọng, và của khả năng trước bất khả. Hề vui vẻ phớt lờ sự hiển nhiên và bằng cách nào đó thuyết phục được ta về sự khôn ngoan của điên rồ, và nếu, như tôi ngờ, ta ở đây để làm chứng cho thế giới này, thì khía cạnh hề của chính ta cung cấp những bình luận thú vị nhất.
Diễn hề là hướng về sự tự do đến từ trạng thái chấp nhận hoàn toàn, vô điều kiện bản thân đích thực nhất của ta, với tất cả mọi khuyết điểm. Nó mang đến cho ta giải thoát khỏi nghi ngờ và sợ hãi của bản thân, và mở ra cánh cửa đến với niềm vui. Và điều tuyệt vời nhất là, tất cả chúng ta đều đã là những tên hề của chính mình. Hề ở đây, bên trong ta, chờ đợi ta nhận ra chúng để chúng có thể bước ra ngoài và hí lộng.
Nhận xét
Đăng nhận xét